گروه زمین شناسی شهرستان سرایان

این وبلاگ درباره ی پدیده ها و اخبار زمین شناسی و ... می باشد

گروه زمین شناسی شهرستان سرایان

این وبلاگ درباره ی پدیده ها و اخبار زمین شناسی و ... می باشد

کهکشانی از ستاره ها به اندازه یک پرتغال

کهکشانی از ستاره ها به اندازه یک پرتغال

اگر فاصله ها را در کهکشان راه شیری به ازای هر1میلیون کیلومتر 10سانتی

متر بگیریم :

ü  خورشید به اندازه ی پرتغالی به قطر 4/10سانتی متر می رسد !

ü  زمین به اندازه ی یک ذره ی شنی به قطر 1میلیونیوم میلی متر میرسد که در فاصله ی 15متری خورشید است!

ü  مشتری به اندازه نخود به قطر یک سانتی متر در فاصله ی 80متری خورشید قرار می گیرد!

ü  پولوتو که مرز قلمرو سیارات در منظومه شمسی است در فاصله ی 600 متری از خورشید قرار می گیرد !

ü  فضا پیمای ویجر که در دهه گذشته ی میلادی برای کاوش به فضا فرستاده شده بود در این مدل کوچک در فاصله ی 1کیلومتری خورشید پرتغالی است !

ü  در این مدل پرتغالی نزدیکترین ستاره به ما بعد از خورشید که قنطوروس نام دارد در فاصله ی 4000 کیلومتری خورشید قرار می گیرد !مثلا اگر خورشید پرتغالی را در تهران فرض کنید ،قنطوروس در اروپا جای می گیرد .حال می بینید که حتی در این مدل کوچک هم نمی توانید تمامی کهکشان را درون زمین بازی یا مدرسه یا دانشگاه جای دهید .یعنی برای جای دادن ستاره ها وسیارات کهکشان راه شیری  تمامی کره ی زمین هم کم می باشد وتازه این فقط یکی از صد کهکشان موجود در عالم می باشد .

                                              

                                                                                             گروه علوم تجربی

                                                                                    اداره آموزش و پرورش سرایان

                                                                                          فرزانه خالصی مقدم   

 

 

 

زمین شناسی از قربت تا مهجوری

                  زمین شناسی از قربت تا مهجوری

 

در گذشته های دور که اهمیت زمین شناسی مثل امروز نبود مسئولان برنامه ریزی وزارت فرهنگ سابق در برنامه هفتگی دبیرستان آن هم در کلاسهای 11و12 درس زمین شناسی را گنجاندند .برای همین است که تحصیل کرده های آن زمان هر چند ناقص در مورد زمین شناسی اطلاعاتی داشتند .ولی امروزه با نهایت تأسف جز دانش آموزان علوم تجربی و دانشجویان زمین شناسی کس دیگری راجع به زمین شناسی اطلاعی ندارد .با این که زمین شناسی در قرن اخیر به ویژه در این 30الی 40 سال اخیر پیشرفت بسیار چشم گیری داشته است .امروزه نه تنها عامه مردم ایران ،حتی دانش آموزان و قشر تحصیل کرده هم کمترین اطلاعی از علم زمین شناسی کاربردی و مفاهیم آن ندارند .یک بخش از کتاب علوم راهنمایی ویک کتاب ناقص و ثقیل در کتب دوره پیش دانشگاهی که اغلب به وسیله دبیران غیر زمین شناسی از جمله دبیران جغرافیا، زبان خارجه، زیست شناسی، شیمی و... به دانش آموزان دبیرستان تدریس میشود،هیچ جاذبه ای برا دانش آموز ندارد .خواهشمند است با تأمل به موارد زیر توجه کنید :

ü    به نظر شما اگر کسی می خواهد خانه ای امن وسالم برای خانواده اش مهیا کند ،کمی از علم زمین شناسی می دانست که جنس خاکها وسنگها و نحوه درزه ها و شکستگیها ی آنها چگونه بر روی سازه ای که روی آنها ساخته می شود تأثیر می گذارد ،دیگر در هنگام زلزله سراسیمه به سمت در خانه خود هجوم نمی آورند که از زلزله فرار کنند؟!این شخص در ساختن خانه اش از بهترین مصالح ،بهترین آجر و کاشی وآهن و....استفادهمی کند ولی اصلا در فکر بستری که ساختمانش روی آن ساخته می شود نیست .و پیامد این بی توجهی این می شود که جدا از عواقب آن در زلزله ،مأمن خوبی برای حشرات ریزو درشتی می شود که خانم خانه از آن شاکی می باشد .

ü    به نظر شما اگر مردم بم کمی از علم زمین شناسی سر رشته م داشتند آن فاجعه أسف بار پیش می آمد ؟!

ü    به نظر شما این همه سرمایه دارانی که در شهرهای بزرگ که به فکر برج سازی افتاده اند کمی از علم زمین شناسی سر رشته داشتند و می دانستند که با جان و مال چندین هزار نفر بازی می کنند ،به فکر این می افتادند که با دسیسه و کلک از زیر بار هزینه اجازه ساخت از طرف شهرداری و مهندسین شانه خالی کنند تا شاید برج آنها کمی کم هزینه تر در آید؟!

ü    به نظر شما اگر مهندسین راه سازی ما علم زمین شناسی را می شناختند آیا مجبور می شدند که بعد از ساختن جاده خود هنوز چند سال از آن استفاده نکرده مجبور به تعمیرآن شوند ،جاده هایی که پس از مدتی دچار افتادگی و فرونشست ،آب بردگی ،کنده شدن آسفالت و...می شوند.(همین جاده های اطراف شهر خودمان سرایان)وسدهایی که هنوز تحویل داده نشده دچار ریزش شده ونشتی آب دارند و می شکنند.(سد لار )یا ریزش کوه در جاده (جاده های اطراف تهران )که باعث خسارات جانی ومالی فراوانی می شوند و همه اینها از نا آگاهی افراد جامعه از علم زمین شناسی است .

ü    به نظر شما اگر یک کشاورز از علم زمین شناسی سر رشته داشته باشدو بداند که خاکها جنسهای متفاوتی دارند که بر روی گیاهانی که کاشته است موثر است ،آیا دیگر دغدغه این که امسال کشت او بار زیادی می دهد یا نه را خواهد داشت ؟!قبول دارم که عوامل مختلفی در کشت خوب موثر است ولی خوب این هم یک دلیل است .

ü    به نظر شما استفاده بیش از اندازه از آب های زیر زمینی (خصوصا منطقه ما سرایان که دارای حلقه چاههای عمیق فراوانی است)باعث نمی شود که زمین بالای آن خالی شود ،نشست کند وزیانهای زیادی را ببار آورد .این مسئله اکنون در دشتهای استان کرمان شناخته شده است .  

ü    همه ما فاجعه تصادف اتوبوس مسافر بری با یک ماشین حمل سنگ که باعث آتش سوزی اتوبوس شد و چندین نفر از مهم وطنان ما در آن سوختند را بیاد داریم ،به نظر شما اگر افرادی که این سنگ (گوگرد )را بر این ماشین سوار کرده بودند از خطرات احتمالی آن خبر داشتند و تمهیدات و نکات ایمنی بیشتری بکار می بردند این واقعه اتفاق می افتاد ؟!

ü    به نظر شما اگر افراد جامعه کمی از علم زمین شناسی سر رشته داشته باشند و بدانند برای تشکیل قطره قطره نفت و گاز که سرمایه های اصلی و مهم این کشور هستند ،چند میلیون سال وقت لازم است وتازه بعد از بوجود آمدن چند صد میلیون تومان هزینه لازم است تا چاههای آن کشف شودوبعد ازآن چند صد میلیارد تومان لازم است که از نفت خام و گاز طبیعی مواد قابل استفاده نظیر دارو ،مواد شیمیایی ،پلاستیک وسوخت بدست آید،اینگونه بی رویه و بدون حساب آن را می سوختند که حال مجبور باشیم سوخت را سهمیه بندی کنیم ؟!

ü    به نظر شما اگر افراد جامعه کمی از علم زمین شناسی اطلاع داشتند می گذاشتند خاک و سنگ این مرز و بوم را که برای تشکیل هر گرم وکیلوگرم آن میلیونها سال وقت و شرایط خاص زمین شناسی لازم است را به انواع و روشهای مختلف از کشور خارج کنند ؟!این خاکها و سنگها و معادن را کهاز هر کدام آن به نوعی در خانه استفاده می کنیم سرمایه های این کشور می باشند.

ü    چگونه است که ما دبیران زمین شناسی در اولین درس زمین شناسی سال سوم دبیرستان به دانش آموزان می گوییم که خوب به اطراف نگاه کنید !ببینید در اطراف خود چیزی پیدا می کنید که از زمین بدست نیامده باشد ؟و دانش آموزان با کمی دقت به اطراف خود هیچ چیزی را پیدا نمی کنند !(در-پنجره-شیشه-بخاری –گچ-تخته وحتی خودشان )اگر زندگی ما بشر تا این قدر به زمین وابسته است پس چرا نباید تمامی افراد جامعه آن را بشناسند ؟تا بتوانند در قدم اول از آن درست و بهینه استفاده کنند و در قدم بعدی مراقب و مواظب آن باشندکه این ثروت از دست نرود .چرا این علم بصورت خیلی ساده و ابتدایی فقط در رشته علوم تجربی آن  هم در 2سال آخر تحصیلات قبل از دانشگاه بدون آن که در کنکور ارزش یادگیری (به جز دو رشته زمین شناسی و داروسازی )داشته باشد قرار داده ایم؟

ü    چرا دانش آموزان رشته ی ریاضی ما که می توانند در دانشگاه رشته ی مهندسی معدن را انتخاب کنند نباید زمین  شناسی بخوانند ؟

ü    چرا دانش آموزان رشته علوم انسانی ما که در دانشگاه رشته جغرافیا را انتخاب می کنند نباید زمین شناسی بخوانند ؟که بنا به گفته خود این کسانی که در رشته معدن و جغرافیا تحصیل کرده اند در دانشگاه مجبورند که چند واحدی زمین شناسی بگذرانند .

ü    از روسای ادارات وسازمانها واز وزارت محترم آموزش و پرورش مصرانه در خواست می شود که به این مسئله مهم و حیاتی توجه کنند وبا برگزاری همایش و سیمینار از صاحب نظران دعوت به عمل آورد تا اشتباه بزرگی را که در سالهای اخیر با حذف درس زمین شناسی و بیرنگ کردن آن در برنامه تحصیلات راهنمایی ومتوسطه مرتکب شده اند بر طرف کنند.

                                                             

           به امید آنروز

                                               فرزانه خالصی مقدم دبیر زمین شناسی

آیا شما دوست دارید صاحب قطعه ای از فضا باشید ؟!

آیا شما دوست دارید صاحب قطعه ای

 از فضا باشید ؟!

شهاب سنگ چیست؟

1-    قطعات سنگ آسمانی سرگردان که در دام میدان جاذبه زمین می افتد و توسط جوزمین سوخته می شود واز بین می رود ولی اگر قطعات آن بزرگ باشند بعد از سوختن هم می تواند مقداری از آنها به زمین برسد که ما به آنها شهاب سنگ می گوییم .

2-    اندازه های آنها متفاوت است بعضی کوچک در حد قطر چند میلی متر وبعضی بزرگ تاحد چند ده تن .

3-    تعداد آنها:به طور متوسط در نبود نور ماه می توان در هر ساعت سقوط 5عدداز آنها را دید ولی این تعداد در بارشهای شهابی به 100عدد در ساعت هم می رسد .

4-    مطلب قابل توجه این که سرعت آنها حدود 210هزار کیلو متر در ساعت می رسد .

5-    تخمین زده می شود که سالانه بین 30تا150هزار تن سنگ آسمانی روی زمین فرو می ریزد که اکثر آنها در اقیانوسها سقوط می کنند .

مکان های مناسب برای جستجوی شهاب سنگها

         سقوط شهاب سنگها در هر نقطه ای از زمین امکان پذیر است بنابر این مشاهده ی سقوط ویافتن یک شهاب سنگ از نوع افتاده تها به شانس واقبال بستگی دارد  پس اگر یک کمی هم آدم خوش شانسی هستید دست بجنبانید .

1-    بهترین مکان روی کلاهک یخی جنوبگان زمین است چون صحرایی است با آب و هوای سرد و خشک و پوشیده از لایه های ضخیم یخ و سفید رنگ ومهمتر از همه خالی از انسان . در مدت هزاران سال تمامی شهاب سنگهایی که در این منطقه افتاده اند دست نخورده باقی مانده اند وبه علت خشکی هواونبود آب از فرسایش و هوازدگی بدور مانده اند و چون سطح زمین به دلیل برف سفید رنگ است به سهولت قابل رویت هستند و بواسطه ی نبود  سنگهای زمینی به راحتی قابل شناسایی اند. تاکنون بیش از 30هزار نمونه شهاب سنگ کشف شده که بیش از 90% آنها از قطب جنوب بدست آمده اند. ولی خوب از آنجایی که با پس انداز پول تو جیبی ما وشما نمی توان هزینه ی سفر به قاره جنوبگان را فراهم کرد مجبوریم بدنبال شهاب سنگ در جایی دیگر از کره ی زمین بگردیم .

2-    دومین جایی که می توان بدنبال شهاب سنگ گشت کویر ها و بیابانهای دور افتاده و غیر مسکونی زمین است آنجا نیز به علت خشکی هوا ونبود بارش ،شهاب سنگ از هوازدگی بدورند .صحرای آفریقا ،مراکش ،الجزایر ،عربستان ،آریزونای آمریکا و آتاکاما در شیلی بهترین مکانها برای شکار شهاب سنگ می باشد .در کشورخودمان نیز بدلیل وجود صحرا وبیابانهای خشک احتمال سقوط شهاب سنگ در آنها خیلی زیاد است .خصوصا در منطقه ی ما که تا منطقه ی کویری (کویر نمک )فقط 2تا3ساعت راه است .تاکنون دو شهاب سنگ بنامهای «نراق»و«ورامین »در فهرست جهانی به نام ایران ثبت شده است که آن هم بدلیل سقوط در نزدیکی مناطق مسکونی یافت شده اند .

نمونه سنگی را که پیدا کرده اید اگر :

           1)دارای بلورهای کوارتز باشد ،سنگ شما شهاب سنگ نیست .

          2)اگر ساختار بلورین با چشم غیر مسلح به راحتی دیده می شود سنگ شما شهاب سنگ نیست .

          3)اگر درون سنگ حفره دار و متخلخل باشد سنگ شما شهاب سنگ نیست .

         4)اگر دارای لایه بندی شبیه سنگهای رسوبی یا شیستوزیته در سنگهای دگرگونی باشد شهاب سنگ نیست .

         5)اگر سنگ شما سبک به نظر می رسد شهاب سنگ نیست .(چگالی شهاب سنگها 5/3ولی چگالی سنگهای زمینی 7/2)

         6)اگر سنگ شما دارای زوایای تیز وبرنده است شهاب سنگ نیست .

مشخصات یک شهاب سنگ

       *سطح خارجی شهاب سنگ با پوسته ای از مواد ذوب شده پوشیده شده است این پوسته شبیه یک لایه پلاستیکی سیاه و درخشان به نظر می رسد در حالی که دربرخی دیگر به رنگ قهوهای روشن مایل به زرد است . روی پوسته ی ذوب شده ی بعضی از شهاب سنگها که تازه سقوط کرده اند خطوطی دیده می شود که حاصل جریان یافتن قطرات ریز مواد ذوب شده اند.

  **در 2/92%شهاب سنگها بلورهای آهن طبیعی به شکل فلز آزاد وجود دارد در نتیجه بیشتر آنها جذب آهنربا می شوند

***اگر بتوانید پوسته ی ذوب شده ی سطحی را با ساییدن یا بریدن سنگ جدا کنید در ساختار درونی آن پولکهای ریز وفلزی آهن طبیعی می شود .

****وجود کندریولها(Chondriol) : کندریول اجسامی کوچک و کروی هستند که قطر آنها به طور متوسط 1میلی متر وبه ندرت بزرگتر است کندریولها بیشتر از کانیهای سیلیکاتی نظیر الیوین یا پیروکسن تشکیل شده اندو از آنجایی که هرگز در سنگهای زمینی دیده نشده است حضورشان می تواند تاییدی بر منشا فرا زمینی سنگ شما باشد .

***** داشتن مقدار زیادی نیکل :زیرا سنگهای پوسته ی زمین از نیکل بسیار فقیرند .

******معمولا شهاب سنگها پس از برخورد به زمین دهانه ی برخوردی تشکیل می دهند .یعنی باعث گود رفتگی محل برخورد می شوند .اگر سنگ شما درون همچین گودی پیدا شود احتمال شهاب سنگ بودن آن می باشد .

تجهیزات لازم برای شکار شهاب سنگ

یک شکارچی شهاب سنگ بیش از هر چیز به شانس ،بیایی قوی ،کنجکاوی و تجربه ی زیاد در مشاهده ی نمونه های متفاوت شهاب سنگ نیاز دارد .علاوه بر اینها به :

1)    فلز یاب :چون اکثر شهاب سنگها دارای مقاذیر زیاد فلز هستند با فلز یاب می توان آنها را پیدا کرد .

2)    آهنربا :با درست کردن یک چوبدستی آهنربایی (آهنربای بزرگی را به سر یک لوله یت چوب وصل کنید )می توانید به جستجوی شهاب سنگ بروید .

3)    سوهان الماسه :برای ساییدن پوسته ی خارجی سنگهایی که مشکوک به شهاب سنگ هستید تا بتوانید سطح تازه ودرونی آن را برای  پیدا کردن کندریول یا پولکهای آهن ببینید .

4)    ذره بین :برای دیدن درشت تر سطح درونی سنگ(بهتر است ذره بینتان را با یک بند مناسب به گردنتان بیندازید تا در صحرا گم نشود )

5)    موقعیت یاب ماهواره ای (GPS) : برای مشخص کردن دقیق محل یافتن شهاب سنگ روی نقشه وعلاوه بر آن تعیین موقعیت خود روی نقشه و تعیین محدوده ی جستجو .

6)    نقشه ی توپوگرافی :برای تعیین موقعییت و مسیر شما در صحرا و موقعییت نمونه های پیدا شده ومهمتر از همه جلو گیری از گم شدن شما در صحرا

7)    چکش زمین شناسی : برای کندن زمین و شکستن سنگها

ارزش شهاب سنگها

ارزش مادی شهاب سنگها بستگی مستقیم به نوع ،اندازه و دست نخوردگی آنها دارد .

üبسیاری از آنها در حدود 10دلار به ازای هر گرم آن در فروشگاههای سنگ و کانی به فروش می رسد .

üدرحالیکه ارزش بعضی از انواع منحصر به فرد آن تا بیش از 1000دلار به ازای هر گرم آن نیز می رسد .با این وجود ارزش علمی شهاب سنگها به مراتب بیشتر از ارزش مادی آنها است .آنها نمونه های گرانبهایی از قدیمی ترین بخش تاریخ زمین هستند و آجر های سازنده زمین و سایر سیارات محسوب می شوند .شکار شهاب سنگها مستلزم شانس ،دانش و دقت است پس اگر بخت واقبال بلندی دارید ،فرصت را از دست ندهید و با اندکی دقت شما هم می توانید صاحب قطعه ای از فضا شوید.

 

                                                                         گروه زمین شناسی

                                                                     آموزش و پرورش سرایان